13.АҚЫЛЖЫҚ, АҚМАҚТЫҚ - УМ, ГЛУПОСТЬ

Адам ақылымен бай,

Жер дақылымен бай

Человек богат умом,

Земля богата зерном

Ақыл арымас,

алтын шірімес

Не ржавеет злато,

как и ума палата

Ымға түсінбеген,

дымға түсінбейді 

Кому непонятен намёк,

тому ничего невдомёк

Аңқау бөрі қой үркітеді,

Ақылсыз адам ел үркітеді

Неопытный волк пугает овец,

глупостью своею кичится глупец

Шаш ал десе

 бас алар

Попросишь волосы остричь,

отрежет голову

Жаман мерген

теке атқан жеріне үш барады

Плохой охотник ходит трижды туда,

где подстрелил он когда-то козла

Ақылсыз жігіт — ауыздықсыз ат

Глупый джигит, что конь без узды

Ақымақ ішкен-жегенін айтады,

Ақылды көрген-білгенін айтады

Глупец пересказывает, что ел, что пил,

умный рассказывает, что видел, как жил

Жақсыдан үйрен,

жаманнан жирен

У умного учись,

глупого сторонись

Есекке ерген

күлге аунар

Кто плетётся за ослом –

обваляется в золе

Қисық ағаштың көлеңкесі де қисық

От кривого древа и тень кривая

Адамға ақыл көптік қылмайды

Ума в избытке не бывает

Бір кемпірді бір кемпір әже дейді

Старуха бабушку бабусей зовёт

Ақылдыға жан қымбат,

Ақылсызға мал қымбат

Умному важна душа,

глупому – поиск барыша

Жақсының өзі де жақсы,

сөзі де жақсы

Умный и собой ладен,

и речами складен

Ақылды жігіт атқа да отырар,

Таққа да отырар

Мудрого красит и седло коня,

и трон царя

Жақсы байқап сөйлер,

Жаман шайқап сөйлер.

Мудрец в речах осторожен,

глупец - пустопорожен

Жақсының қасиеті — жарастыру,

Жаманның касиеті таластыру

Мудрец всегда разрешает спор,

дуботряс же всегда сеет раздор

Баста ми жоқ болса,

екі аяққа күш түсер

В башке мозгов немного  -

навалена тяжесть на ноги

Биік төбеге шықсаң,

көзің ашылады,

Жақсымен сөйлессең,

көңілің ашылады

Поднимешься на косогор –

раскинется взор,

со знатоком затеешь спор -

расширится кругозор

Жаманды іске шақырма,

асқа шақыр

Не бери долболома на дело,

позови обедать

Жаман теке сүзіскек,

Жаман жігіт ұрысқақ

Козел-дурачина бодлив,

джигит-дурачок драчлив

Сөздің ақыры —

адамның ақылы

Последнее слово

звучит толково