Ұлы дала, нағыз сақтар және елдің самғауы жайында / О Великой Степи, подлинных саках и взлёте страны

ҰЛЫ ДАЛА, НАҒЫЗ САҚТАР ЖӘНЕ ЕЛДІҢ САМҒАУЫ ЖАЙЫНДА

О ВЕЛИКОЙ СТЕПИ, ПОДЛИННЫХ САКАХ И ВЗЛЕТЕ СТРАНЫ

Атырау тұрғыны — жазушы, ақын, продюсер, қоғам қайраткері БЕКЕТ  ҚАРАШИН өзінің ұлттық тарихты, мәдениетті және әдебиетті, қоғамның рухани дамуын  жаңғырту жөніндегі жұмыстарымен танымал.

 Оның біздің еліміз үшін аса маңызды дата — Қазақ хандығының құрылғанына 550 жыл толуына деген қызықты да айқын көзқарасын біз бүгін «ПК» оқырмандарына ұсынуды жөн көрдік.

 Эксклюзивті сұхбатында Бекет Қарашин «қазақ» сөзінің қайдан шыққанын, біздің шын көршілеріміз кім және неліктен әрбір қазақстандықтың жылы жүректі екендігінің сырын айтты.

 - Бекет Мұқанәліұлы, сіз Қазақстан тарихын мұқият зерттеп жүрсіз, қазақтардың шығу тегі туралы зерттеулермен айналысасыз.

 Олай болса, «қазақ» сөзі қашан пайда болды және ол нені білдіреді деген сұрақтан бастасақ қайтеді?

            ТҮРКІ СУПЕРЭТНОСЫ

ҚАЗАҚ атауы ең жұмбақ этнонимдердің (халықтардың, этностардың атауы, есімі) бірі болып табылады.

Бірден ескерте кетейік: әртүрлі этникалық қиындыдан құралған, өздерін казактар деп атаған, ал содан кейін кенеттен орыс ұлтының құрамына қосылған ерікті ұлыстың  бұл тақырыпқа қатысы жоқ, өйткені бұл кейіндеп түркі халықтарының бірінің, яғни қазіргі қазақтардың атауын иеленгендер.

 Жазба дереккөздерде (грек, кавказ, орыс) қассақ, кашек, косог, казак және т.с.с. атаулары ІХ-Х ғасырлардың өзінде-ақ тіркелген, ал осыған дейін бұл атаудың неше ғасыр өмір сүргенін ешкім білмейді.

Ең қызығы, осы жазба деректердің  барлығы бұл «қасақтарды» Каспий теңізінің жағалауында: оның солтүстік бөлігінде, «кавказдық» Каспий маңында, Қара теңізге дейін орналастырды.

Дәл осындай ауызбіршілікпен бұл деректер осы «қасақтарды» черкестермен, торкылармен, берендейлермен (мысалы, Карамзин) ұқсастырып, түркі тайпаларына жатқызды.

Демек, қазақ этнонимі, түркі суперэтносының құрамындағы субэтностың белгісі ретінде, қыпшақ конфедерациясынан әлдеқайда бұрын және онымен қоймай, Қазақ хандығының өзінің қалыптасуына дейін пайда болған.

Таңғажайып факті!

Сонымен, қазақ деген кім?

Бұл тұрғыда толып жатқан әдебиеттердің ішінен бізге екі автордың зерттеуі қызықты-рақ көрінеді: репрессия жылдары өлтірілген инженер Мұхамеджан Тынышпаев пен қазақ-стандық ғалым, қазірде өмірден өткен В.Юдин.

Соңғысы біздің этнонимге түсінік беру талпыныстарының бәрін бір жүйеге келтірді.

Сонда 20-дан астам нұсқа шықты.

Олардың көпшілігі тым қарабайыр, қияли, ойдан шығарылған, күлкілі.

Мысалы, қазақ - «ақ қаз» (тым орынсыз, бірақ ең «өтімді» нұсқа). Сол себепті Юдиннің сыны дәйектілігімен көзге түседі.

Оқырманды зеріктірмей, тек оның«Центральная Азия в XIV-XVIII веках глазами востоковеда» деген кітабын оқып шығуды ұсынамын.

Осы болжамдардың ішінде екі нұсқа аса байыппен көңіл бөлуге лайық:

1) қазақ – қас (нағыз, шынайы) + сақ (Еуразияның байырғы этносы) және

2) қазақ – кас (Каспий маңындағы ұлыс, оларды және де дәлірек каспилер деп атаған) + сақ.

1-ші нұсқа қассақтардың отырықшылық пен егіншілікке көшкен, бұларды даланың еркін өмір салтынан, жауынгерлік рух пен төбедегі жұлдызды аспаннан артық көрген  басқа түркі этностарына өздерін саналы түрде қарсы қоюымен негізделеді.

2-ші нұсқа жоғарыда атап өткен тарихи деректерден қуат алады.

Егер де дәл осы нұсқа дұрыс болса, онда біз, кастардың (каспилердің) мұрагерлері қазіргі Қазақстанға есімді біздің Каспий маңындағы ата-бабамыз берді деп мақтана аламыз. 

 Екі нұсқада да сақ атауы бар. Қас және сақ сөздерінің қосылуы, екі бірдей тұтасқан әріптердің қысқаруына алып келді және соның нәтижесінде «қасақ» сөзі пайда болды.

Менің көзқарасым бойынша, бұл, біздің бабаларымыздың этникалық есімдер арқылы тарихи сабақтастықты сақтауға және байырғы атауды эстафеталық таяқша ретінде беруге талпынғандығымен де керемет уақиға болып табылады.

Олар өздерінің ең ежелгі ізашарларынан шыққан генетикалық тегін анық көрсетіп тұр:

САҚ – ҚыпСАҚ (бұл ысылдаушы диалект, ал ызың дауыссызбен– ҚыпЧАҚ, ҚыпШАҚ) – ТопСАҚ (топчактар – «Игорь полкі туралы сөздегі» этноним) – ҚасСАҚ (қосарланған дыбыстардың қарапайымдануы нәтижесінде – ҚаСАҚ). Салыстыратын болсақ: ҒҰН – АрҒҰН (арғын). 

Осылайша,  бізді ҚАЗАҚ деп емес, ҚАСАҚ, яғни нағыз, шынайы сақтар (+ скифтер, екеуі бірдей) деп атаған жөн десек болады.

 БІЗ - «ЖАҚЫНДА ПАЙДА БОЛҒАН ХАЛЫҚ» ЕМЕСПІЗ!

Қазақтар – он жетінші ғасырда, кейде тіпті одан да кейін туған ең жас халықтардың бірі деген пікір бар...

Әдетте, өзінің тамырларын неғұрлым ежелгі тарихтан іздеу қасиеті әрбір халыққа тән...

 Мұнда олар басқалардың тарихын және мәдениетін қара ниетпен кемсіту әрекеттері ілесе жүреді.

Оған қоса, бұл мәселеде біз этнос, халық, ұлт, мемлекеттілік ұғымдарын шатастыратынын байқаймыз.

Ұлттар тек өндірістің капиталистік тәсілі дамыған кезде ғана пайда болады.

Адамдардың бұл тарихи қауымдастығын тіпті қолданбаған жөн, өйткені капитализм бізде тек жуырда ғана қалыптаса бастады.

 Кез-келген халықтың тарихын диалектикалық түрде, яғни өзге халықтармен және этностар-мен өзара байланыста және дамуда қарастыр-ған дұрыс.

Олай болса «жойылған халық», «таяуда туған халық» тәрізді, кеңестік тарихнамада жиі қолданылған нонсенстер  бізге қажет емес.

 Бұл бөліп алып билей беру, бүкіл алдыңғы тарихты жаңа кеңестік тарихтың жұтып жіберуі, жаңа «кеңес халқын» құру  үшін жасалды.

Иә, халық ретінде, яғни мемлекеттік құрылымның субъектілері және мүшелері ретінде қазақтар көптен емес, бар болғаны 550 жыл өмір сүріп келеді.

Бірақ этнос (субэтнос) ретінде, біз бұл жайында айтып өттік, - ІХ-Х ғасырлардан бері бар.

Алайда тіпті осы ғасырлардың өзінде олар аспаннан түскен жоқ, өз ата-бабаларының: сақ-скифтердің, хунну-ғұндардың, қағанат-тық түркілердің, хазарлардың, шыңғысхан-дықтардың тарихы мен мәдениетінің иелері  және ізін жалғастырушылары болды.

Ресейдің, орыс ұлтының тарихын венед, славян, Киев Русі тарихынан іздеп жатады емес пе.

Онда неге бұдан өзге халықтар бас тартуы тиіс?

Дегенмен де тек шектен шықпау және ақылдан адаспау керек, әйтпесе біз, қараниетті тарихшылардың, мысалы, Ресейдің тарихын Этруриядан, Скифиядан, Сібірден, Алтайдан, Үндістаннан қалай «тапқанын» жиі көріп жүрміз және тіпті олар Шыңғысханды да орыс деп атап үлгерді!

 Ұлы Далада мыңдаған этностар болды, бірақ олар бір-біріне өмір салты, өндірісі, мәдениеті, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпы, тілі жағынан жақын еді.

Бұл тұрғыда, бүкіл түркі халықтары мен этностарының (қазақтар, қырғыздар, өзбектер, татарлар және т.б.)  тарихы бөлек емес, ортақ, оны кейде саяси амбициялар мен мақсаттарға бола бөлуге тырысты және әлі де тырысады және бөлуді жалғастыра береді.

 Бұл тұрғыда, біз қазақтардың әрі жас, әрі ежелгі халық екендігін, ал енді ұлтқа айналғанын нығарлап айтуға тиіспіз.

 ТАНЫЛАТЫН ЕЛ ЖАЙЫНДА

Қазақ хандығына 550 жыл... Бұл уақыт ішінде біз ресейлік империяның да, КСРО-ның да құрамында болдық... Енді біз – тәуелсіз табысты және әлем танитын елміз.

Иә, вассалдық та, отарлық та тәуелділікте болдық...

Сұмдық репрессиялар, геноцид, табиғат байлықтарын тонау, ашаршылық, көтерілістер, бүліктер болды. Дегенмен жағымды сәттер де аз емес.

Мұның бәрі біздің тарихымыз.

Халықтың еркіндік пен тәуелсіздік туралы ғасырлық үміт-арманы ақыры орындалды.

Менен жерлестерім бізге Тәуелсіздік не берді деп сұраған кезде, мен олардың біздің қаламызға көз жіберіп қарауын сұраймын.

Ол кеңестік дәуірмен салыстырғанда қалай өзгерді десеңші!

Ал біз әлі күнге дейін әйтеуір бір отаршыл державаның, мейлі ол КСРО немесе басқа болсын, құрамында болсақ,  осы өзгерістердің бәрі болмас еді.

Кремль лабиринтіндегі Кеңестік Минотавр Одақтың бүкіл табысын жалмап отырды.

Провинция батпаққа батып, кедейліктің, қымбатшылық пен жоқшылықтың құрсауында күнелтті.

Тіпті еттің өзін кейбір жерлестеріміз Мәскеуден ұшақпен тасыды. Нонсенс. Онымен қоймай: «Бізде Одақта үш қуыс бар: Гурьев, Кушка және Мары» деп мазақ қылатын.

Рас, бізде  барлығы Тәуелсіз елге лайық керемет емес.

Мысалы, мұнайдың 100 жылдығына келіп, мұнай өндіруші кенттердің инфрақұрылымын көрген Атырау қонақтары осындай бай аймақ әлі күнге дейін нашар жағдайда күн кешіп отырғанына сенбегендей, аң-таң болып, түсінбей бастарын шайқады.

Бұл, әрине, өткен шақтың қарғыс атқыр мұрасы әрі қазіргі әкімдердің қаперсіздігі.

Әлем танитын елге айналдық... Иә, бұл рас.

Біздің туымыз спорт жарыстарындағы жеңістердің нәтижесінде жиі көтеріледі, біздің өнер қайраткерлері қандай да бір концерттерде фурор жасайды.

 Бірлі-жарым ұлттық брендтер де бұған ықпал етуде. Қазақтарды сондай-ақ шетелде олардың үйлері, сарайлары, виллалары, яхталары арқылы таниды... Бұл да бір өзінше мәртебе болса керек.

Алайда біз табысты елге айналдық па?

 Мұндағы айқындаушы өлшемдер қандай?

Біз үнемі арманымызды ақиқатқа балаймыз.

 Әйтеуір бір табысты он елдің қатарына кіруге ұмтыламыз, бірақ бұл үшін табан тірейтін негіз таппаймыз.

Тек шикізат қана сатып, көшбасшы елдермен қалайша бір қатарда тұруға болады?!

Егер де сыбайлас жемқорлық бүкіл елді түп тамырына дейін жеп, шірітіп жатса, бұл қатарға қалай қыстырыла аламыз?!

Түрмелер мен колониялардағы жұмыс істемейтін қамалушыларды тегін тамақтандырып, мектептегі балаларға болмашы тамақ беруден бас тартсақ?!

Бұл жағдайда ең дұрысы – сұраққа сұрақпен жауап беру.

 Ал сіз қандай халықтар бізге ең жақын туыс деп есептейсіз? Неге?

БІЗ сөзінің астарында сіз, сірә, Қазақстанда тұратын барлық халықтар мен ұлттарды ескеріп айтып отырған боларсыз?

Иә, біз – көп ұлтты елміз...

Интернационализм тұрғысынан Қазақстан азаматтарына біздің егемендігімізді, тәуел-сіздігімізді, тіліміз бен мәдениетімізді, осы халықтар өмір сүріп отырған мемлекетімізді құрметтейтін халықтардың бәрі жақын.

Алайда басқа халықтарды жақын мен жат, дос пен жау деп айрықша бөлу бізге мүлдем жараспайды.

Бізді туыс санайтын халықтардың бәрі бізге жақын.

Бір кездері репрессияға ұшыраған халықтарды жаппай Қазақстанға жер аударды, қазақтар оларды күтті, аштықтан және суықтан аман алып қалды.

Және де осы халықтардың көпшілігі Қазақстанды өзінің екінші отаны, ал қазақтарды – туыстары деп санауында толық негіз бар.

Біз де оларға жоқ демейміз. Қазіргі қиын кезеңде де дәл солай...

Қазақтардың жүрегі кең әрі ашық, ол адал ниетті және бауырмал, ізетті және кішіпейіл жандардың бәрін сыйғызуға қабылетті.

Біз қазақ тілін меңгерген, байырғы этностың мәдениетін  білуге қызығушылықпен және сүйіспеншілікпен ұмтылатын тұрғылықты емес этностардың өкілдерін алақанымызға саламыз.

Және де бұл көзқарас оларға кеңшілік өмір, мансаптық өсу және дәулетті болу үшін үлкен мүмкіндіктер пен перспективалар береді.

Қазақстан сонау Шыңғысханның өзі, өткен «Мыңжылдық адамы» негізін қалаған толеранттылық пен діни төзімділік қағидаларын берік ұстанады.

Қазақтар өз балаларын адамсүйгіштік, өзге халықтардың тілі мен мәдениетіне құрметпен қарау рухында тәрбиелейді.

ЪМұның өзі біздің ортақ бүгініміз бен ертеңгі болашағымызды бәріміз бірге құруға көмектеседі.

 ҚАЗАҚСТАННЫҢ САМҒАУЫ

 Лев Гумилев өз кезінде пассионарлық туралы айтқан еді... Бұл тұжырым Қазақстан үшін тиімді ме?

Пассионарлық ғылыми термин емес, аналогия.

Яғни, Гумилев тарихи ғылымдарға биологиялық көзқарасты қолданды.

Ол этностар, мемлекеттер индивидтің организмі іспетті, туады, дамиды, екпіндеп көтеріледі, қартаяды және өледі деп пайымдады.

Пассионарлық, Гумилев бойынша, қандай да бір қоғамдық ағзаның күрт көтерілуі немесе самғауы.

 Және бір қызығы, мұндай тәсілдің өмір сүруге құқы бар, себебі диалектиканың философиялық әдісіне сәйкес келеді.

Туу, даму, самғау, бұзылу және өлу – баршаның және барлығының үлесі.

Қаншама этностар, мемлекеттер және тіпті империялар осындай метаморфозаны бастан кешті?!

Ежелгі Грекия, Ежелгі Рим, Византия, Скифия, Түркі Қағанаты, Алтын Орда және т.б. қайда?!

Бұл тұрғыда, Қазақстан үшін пассионарлық самғау, егер де біз шикізаттық емес, өндіруші елге айналып, экономикада, мәдениетте, ғылым мен техникада күшті секіріс жасаған жағдайда ғана орын алуы ықтимал.

Өйтпеген жағдайда бізге құлдырау мен апат қаупі төнетіні даусыз.

 Және де бұл таң қаларлық, мүлде өзгеше жағдай емес, кәдімгі диалектикалық нәтиже болмақ.

Біздің үмітіміз тек біреу ғана: біз – жас ұлтпыз және халықтың ерік-жігері, оның тәуелсіздік пен бостандықты жоғалтып алмауға ұмтылуы, экономикалық және саяси алаңдардағы бәсекелік күресте жеңіп шығуы жағдайында ғана біздің өмірімізде бәрі өзгеруі мүмкін.

 Сұхбатты жазып алған Надежда Шильман

«Прикаспийская коммуна» газеті, 31 шілде 2015 жыл

Житель Атырау – писатель, поэт, продюсер, общественник БЕКЕТ КАРАШИН  известен своими работами по возрождению национальной истории, культуры и литературы, духовному развитию общества.

 Его интересный и ясный взгляд на такую важную для нашей страны дату – 550-летие образования Казахского ханства мы решили представить сегодня читателям «ПК».

В эксклюзивном интервью Бекет Карашин поведал, откуда взялось слово «казах», кто наши настоящие соседи и почему у каждого казахстанца открытое сердце.

  Бекет Муханалиевич, вы тщательно изучаете историю Казахстана, занимаетесь исследованиями о происхождении казахов.

Давайте начнем с того, когда появилось слово «казах» и что оно означает?

ТЮРКСКИЙ СУПЕРЭТНОС

Одним из самых загадочных этнонимов (названий, имён народов, этносов) является имяҚАЗАҚ.

Сразу же оговоримся: тот вольный люд, сформированный из разных этнических лоскутков, который именовал себя казаками, а потом вдруг влился в состав русской нации, к теме отношения не имеет, так как это есть позднейшее заимствование имени одной из тюркских народностей, т.е. нынешних казахов. 

В письменных источниках (греческих, кавказских, русских) имена кассак, кашек, косог, казак и т.п. зафиксированы уже в IX-X веках,сколько же веков существовало это имя до этого, не знает никто.

Самое интересное, что этих «касаков» все эти письменные источники располагали у побережий Каспийского моря: его северной части, «кавказского» Прикаспия, вплоть до Чёрного моря.

Так же дружно эти источники относили этих «касаков» к тюркскам племенам, отожествляя их с черкесами, торками, берендеями (например, Карамзин).

Следовательно, этноним казак, как обозначение субэтноса в составе тюркского суперэтноса,  появился задолго до кипчакской конфедерации и тем более, до формирования собственно Казахского ханства.

Поразительный факт!

Итак, кто же есть қазақ?

Из всей массы литературы для нас наиболее интересны в этом плане исследования 2-х авторов: убитого в годы репрессий инженера Мухамеджана Тынышпаева и казахстан-ского учёного, ныне покойного Юдина В.П.

Последний систематизировал все попытки дать объяснение нашему этнониму.

Получилось свыше 20 версий.

Многие из них попросту наивны, фантастичны, надуманны, смешны.

Например, казак - «гусь белый» (самая глупая, но самая «ходовая» версия). Поэтому Юдин даёт обоснованную критику.

Не утомляя читателя, лишь порекомендую прочитать его книгу «Центральная Азия в XIV-XVIII веках глазами востоковеда».

Из всех этих гипотез наиболее серьёзного внимания заслуживают две версии:

1) қазақ – қас (настоящий, подлинный) + сақ(древнейший этнос Евразии) и

2) қазақ –  қас (прикаспийская народность, их ещё развёрнуто называли  каспиями) + сак.

Версия 1 обоснована тем, что қассақи сознательно противопоставили себя другим тюркским этносам, перешедшим к осёдлости и земледелию, предпочитая им вольный степной образ жизни, воинский дух и звёздное небо над головой. 

Версия 2 подкрепляется историческими источниками, о которых уже упоминали.

Если верно именно это предположение, то мы, наследники касов (каспиев) можем гордиться тем, что имя нынешнему Казахстану дали наши прикаспийские пращуры.

В обоих вариантах наличествует имя сак. Слияние слов қас и сак, привело к сокращению двух одинаковых сращенных букв и получилось простое слово қасақ.

На мой взгляд, этот случай замечателен тем, что в этнических именах предки наши пытались сохранять историческую преемственность и предавать исконное имя, как эстафетную палочку.

Они ясно указывают на своё генетическое происхождение от более древних предшественников:

САҚ – ҚыпСАҚ (это свистящий диалект, а в шипящем – ҚыпЧАҚ, ҚыпШАҚ ) -                    ТопCАК (топчаки – этноним из «Слова о полку Игореве») - ҚасСАҚ (в результате опрощения сдвоенных грамм – ҚаСАҚ). Для сравнения: ГУНН – АрГУН (аргын).

Отсюда, можно сказать, что нас следует называть не ҚАЗАҚ, а ҚАСАҚ, т.е. настящими, подлинными саками (+ скифами, что одно и то же).

МЫ – НЕ «НЕДАВНО РОДИВШИЙСЯ НАРОД»!

Бытует мнение, что казахи - одна из самых молодых наций, рожденной в семнадцатом веке, а то и позже...

Обычно, каждому народу свойственно искать свои корни в более древней истории…

При этом сопровождая их недобросовест-ными попытками принизить историю и культуру других.

Кроме того, в этом вопросе мы наблюдаем смешение понятий: этнос, народность, нация, государственность.

Нации появляются лишь с возникновением капиталистического способа производства.

Эту историческую общность людей нам лучше не использовать вовсе, т.к. капитализм у нас начал складываться совсем недавно.

Историю любого народа следует рассматри-вать диалектически, т.е. в развитии и вза-имосвязи с другими народами и этносами.

Так что такие нонсенсы как «исчезнувший народ», «недавно родившийся народ», часто применявшиеся в советской историографии, для нас неприемлемы.

Это делалось для того, чтобы разделить и властвовать, растворить всю предшествующую историю в новой советской истории, для создания нового «советского народа».

Да, как народность, т.е. как субъекты и члены государственного образования казахи существует недавно, всего 550 лет.

Но как этнос (субэтнос), мы уже об этом говорили, -  с ІХ-Х веков.

Но даже в этих веках они не упали с неба, а являлись носителями и продолжателями истории и культуры свои предков: сакоскифов, хунну-гуннов, каганатовских тюрков, хазаров, чингисханцев.

Ищут же историю России, русской нации, в истории венедов, славян, Киевской Руси.

А почему в этом отказывать другим народам?

Но только надо знать меру и разум, а то мы часто видим, как  недобросовестные историки «находят», например, историю России в Этрурии, Скифии, в Сибири, на Алтае, Индии и даже Чингисхана уже назвали русским!

В Великой Степи были тысячи этносов, но они были близки друг к другу по образу жизни, производству, культуре, обычаям  и традициям, языку.

В этом плане, все тюркские народы и этносы (казахи, киргизы, узбеки,  татары и т.д.) имеют общую, а не раздельную историю, которую пытались и пытаются разделить, разделяли и продолжают разделять в угоду политическим амбициям и установкам. 

В этом плане, мы должны утверждать, что казахи и молодая, и в тоже время древняя народность, а теперь уже и нация.

ОБ УЗНАВАЕМОЙ СТРАНЕ

550 лет Казахскому ханству… За это время мы побывали и в составе российской империи,  и в СССР… Теперь мы – независимая успешная и узнаваемая в мире страна.

Да, побывали… И в вассальной, и колониальной зависимости.

Были жуткие репрессии, геноцид, грабеж природных богатств, голодомор, восстания, бунты. Но были и позитивные моменты.

Это всё наша история.

Вековые чаяния народа о свободе и независимости наконец-то сбылись. 

Когда у меня земляки спрашивают, что дала нам Независимость, я прошу их оглядеть взорами наш город.

Как он преобразился по сравнению с советским прошлым!

А будь мы до сих пор в составе какой-либо колониальной державы, будь то СССР или любой другой, всех этих преобразований не было бы. 

Советский Минотавр в Кремлевских лабиринтах пожирал все доходы Союза.

Провинция прозябала в грязи и нищете, дефиците и нужде.

Даже мясо некоторые наши земляки привозили из Москвы на самолётах. Нонсенс. А ещё шутили: «У нас в Союзе три дыры: Гурьев, Кушка и Мары».

Правда, не всё у нас выглядит, как подобает Независимой стране.

Например, побывав на 100-летии нефти, увидев инфраструктуру нефтедобывающих поселков, гости Атырау, удивленно и недоуменно покачивали головами, словно не верили, что такой богатый регион до сих пор прозябает в неприглядной ситуации.

Это, конечно,  и проклятое наследие прошлого и недогляд нынешних правителей.

Стали узнаваемой страной… Это да.

Наш флаг часто поднимается в результате каких-то побед на спортивных соревнованиях, наши деятели искусства производят фурор на тех или иных концертах.

Какие-то национальные бренды тоже этому способствуют. Казахов узнают за рубежом еще по их особнякам, дворцам, виллам, яхтам … Тоже какая-то слава.

Но стали ли мы успешными?

Какие здесь критерии определяющие?

Мы часто выдаем желаемое за действительное.

Стремимся попасть в какие-то успешные десятки стран, но оснований для этого не находим.

Как можно, продавая только сырьё, встать в один ряд с лидирующими странами?!

Как можно втиснуться в эти ряды, когда коррупция разъела всю страну до основания?!

Когда детям в школах отказывают в мизерном питании, тогда как бесплатно кормят неработающих заключенных в тюрьмах иколониях?!

Здесь именно тот случай, когда лучше всего отвечать вопросами на вопросы. 

А как вы считаете, какие народы нам наиболее родственные? Почему?

Под словом НАМ вы, наверное, имеете в виду все народы и нации, проживающие в Казахстане?

Да, мы – многонациональная страна…

С точки зрения интернационализма гражданам Казахстана близки все народы, кто уважает наш суверенитет, независи-мость, язык и культуру, государство, в котором проживают эти народы.

Но особо делить другие народы на близких и чужих, на друзей и врагов нам совершенно не к лицу.  

Нам родственны все те народы, которые считают родственниками нас.

Когда-то массу репрессированных народов сослали в Казахстан, казахи выходили их, не дали умереть  от голода и холода.

И вполне обоснованно многие эти народы считают Казахстан своей второй родиной, а казахов – родственниками.

И мы не отказываем им в этом. Тоже самое и в нынешнее непростое время…

У казахов большое и открытое сердце, способное вместить всех, кто доброжела-телен и отзывчив, уважителен и открыт.

Мы на руках носим тех представителей некоренных этносов, кто владеет казахским языком,  стремится  с любовью и любознательностью познать культуру коренного этноса.

И это отношение дает им большие возможности и перспективы для вольготной жизни, карьерного роста и состоятельности.

Казахстан свято хранит принципы толерантности и веротерпимости, заложенные ещё самим Чингисханом, «Человеком прошедшего тысячелетия».

Казахи воспитывают своих детей в духе человеколюбия, уважительного отношения к языкам и культурам других этносов.

И это помогает нам всем вместе строить наше общее настоящее и будущее.

ВЗЛЕТ КАЗАХСТАНА

Лев Гумилев говорил в свое время  о пассионарности… Приемлемо ли это утверждение для Казахстана?

Пассионарность не научный термин, а аналогия.

Так, Гумилев применял  биологические взгляды к историческим наукам.

Он полагал, что этносы, государства рождаются, развиваются, стремительно поднимаются, стареют и гибнут подобно организму индивида.

Пассионарность, по Гумилеву,  и есть стремительный подъём или взлёт того или иного общественного организма.

И что интересно, подобный подход имеет право на существование, поскольку соответствует философскому методу диалектики.

Рождение, развитие, взлёт, разложение и гибель – удел всего и вся.

Сколько этносов, государств и даже империй пережили подобные метаморфозы?!

Где Древняя Греция, Древний Рим, Византия, Скифия, Тюркский Каганат, Золотая Орда и т.д.?!

В этом плане, пассионарный взлёт для Казахстана возможен, только в случае, если мы станем страной производящей, а не сырьевой, совершим прорыв в экономике, культуре, науке и технике.

В противном случае нам неминуемо грозит упадок и гибель.

И это будет не удивительно, не из ряда вон выходящим событием, а вполне диалектическимисходом. 

Надежду нам дает лишь то, что мы – молодая нация и всё в нашей жизни может перемениться, но только при условии волевых усилий народа, его стремления не потерять независимость и свободу, успеш-ном выживании в конкурентной борьбе на экономическом и политическом ристалищ.

 Интервью записала  Надежда Шильман

Прикаспийская Коммуна, 31 июля 2015