Гимн РК (перевод Б.Карашина)
БЕКЕТ КАРАШИН
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ГИМНІН АУДАРУ ТУРАЛЫ
О ПЕРЕВОДЕ ГИМНА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
(эссе, перевод гимна)
|
Менің қолыма Қазақстан Республикасы мемлекеттік гимнінің орыс тіліндегі аудармасы түсті. Оны кім аударғаны, не үшін аударғаны маған белгісіз.
Сөздерінің мән-мағынасын беру үшін бе, әлде оны музыкасымен орындау үшін бе?
Бірақ аударманың нәтижесі айқын: нағыз пародия болып шыққан. Жалпы, ән-өлеңді қандай мақсатпен жолма-жол тәржімелеуге болады?
Ән деген айтылуы тиіс емес пе, ол мәнерлеп оқитын тақпақ немесе проза емес қой.
Оның үстіне, гимн дегеніміз әншіні (тыңдаушыны) рухтандыратын, патриоттық, қаһармандық және поэтикалық шабыт салмағы бар, адамдарды ерлікке, керемет істер мен биік мақсаттарға жетелейтін, өзінің елі, өзінің халқы және оның болашағы үшін мақтаныш сезімін туғызатын ән жанры.
Дегенмен, сол туындыны тұтасымен келтірейін:
|
Попал ко мне в руки перевод государственного гимна Казахстана на русский язык.
Не знаю, кто его переводил, и для чего переводил.
Для того чтобы передать смысл слов, или для того чтобы исполнять его под музыку?
Но результат налицо: получилась пародия. Вообще, как можно ставить себе цель переводить песнь в подстрочнике?
Ведь песнь должна петься, а не декламироваться или читаться в прозе.
Тем более гимн, - жанр песни, одухотворяющий певца (слушателя), несущий патриотический, героический и поэтический пафос, настраивающий людей на подвиги, выдающиеся деяния и высокие цели, вызывающий гордость за свою страну, свой народ и его будущее.
Впрочем, приведу сие произведение целиком: |
|
Түпнұсқа/оригинал |
Аударма/перевод |
|
1 Алтын күн аспаны, Қайырмасы: төгiлемiн, елiм! Қазақстаным!
1 Кең байтақ жерiм бар. Бiрлiгi жарасқан, Тәуелсiз елiм бар. Қарсы алған уақытты, Мәңгiлiк досындай. төгiлемiн, елiм! Қазақстаным! |
1 В небе золотое солнце, моя страна. Родилась наша слава, мой казахский народ. взращенный тобой. мой Казахстан.
2 У меня простор неоглядный
Припев:
|
|
Сірә, автор сөздердің мағынасын неғұрлым дәл беруге тырысқан болса керек, бірақ ол маңызды бір нәрсені – кез-келген оқырман, өз елінің азаматы ретінде, өз Отаны туралы осы музыкалық оданы әнімен айтқанды қалайтынын ескермепті.
Мұны көре тұра іркіліп қала алмадық, бірақ енді ол түпнұсқаның лайықты музыкалық жауабы, оның дыбыстарының ырғақты жаңғырығы болатындай етіп протографтың аудармасын жасауға тырыспау қиын болғанын жасырмаймын.
Бұдан қандай қорытынды шыққанын таразылауды оқырмандарға қалдырдық. Аударманың өзім жасаған нұсқасын ұсына отырып, автор оқырмандар пікірін, олардың сыны мен ескертулерін күтеді.
|
Наверное, автор старался, как можно точнее, передать смысл слов, но не учёл одного, а именно – того, что любой читатель, как гражданин своей страны, захочет пропеть эту музыкальную оду о своей Родине.
Трудно было сдержаться и не попытаться сделать перевод протографа, но уже с учётом того, что он должен явиться музыкальным ответом, ритмическим эхом звуков первоисточника.
Что получилось в итоге – судить читателю. Предлагая свой вариант перевода, автор надеется на отклики читателей, их критику или замечания. |
|
Түпнұсқа/оригинал |
Аударма/ Перевод |
|
1 Алтын күн аспаны, Алтын дән даласы, Ерлiктiң дастаны, Елiме қарашы! Ежелден ер деген, Даңқымыз шықты ғой. Намысын бермеген, Қазағым мықты ғой! Қайырмасы: Менiң елiм, менiң елiм, Гүлiң болып егiлемiн, Жырың болып төгiлемiн, елiм! Туған жерiм менiң- Қазақстаным!
2 Кең байтақ жерiм бар. Бiрлiгi жарасқан, Тәуелсiз елiм бар. Қарсы алған уақытты, Мәңгiлiк досындай. Бiздiң ел бақытты, Бiздiң ел осындай!
Менiң елiм, менiң елiм, Гүлiң болып егiлемiн, Жырың болып төгiлемiн, елiм! Туған жерiм менiң- Қазақстаным! |
1 Золотой солнца диск, золотых нив зерно, героический лист весь исписан давно. Слава издревле есть, что гремит, словно бой, не утративший честь мой казах – мой герой!
Припев: Родина моя, Родина моя, полевым цветком, расстилаясь, я о родимом крае, песни распевая, славлю Казахстан свой, отчий Казахстан!
2 Как потомкам награда, Независимость есть. Как извечного друга, встретив нынешний век, поскакать вновь по кругу счастлив наш человек!
Припев: Родина моя, Родина моя, полевым цветком, расстилаясь, я о родимом крае, песни распевая, славлю Казахстан свой, отчий Казахстан! |
|
Қорыта келе, Қазақстан Республикасының мемлекеттік әнұранын әлемдік тілдерге аударудың қажеттігін дәйектей кеткім келеді.
Әрине, біздің гимннің музыкасын, оның өресі биік сөздерін мақтан тұтуға лайық екендігі сөзсіз.
Мемлекеттік рәміздердің осындай атрибутын дүниеге әкелген адамдардың абырой-атағы асқақтай берсін!
Алайда, егер осы әннің салтанатты музыкасы адамның жан-жүйесіне жылдам енетін болса, онда оның сөздері туралы бұлай дей алмаймыз.
Оларды біздің гимн басқа халықтар мен этнос өкілдері де айта алатындай болуын ескеріп аудару керек, бұдан біздің баршамыз (ел, халық) тек ұтамыз, өйткені біздің бет-беделіміз бен жақсы атағымыз асқақтайды, сөйтіп, ән қанатына ілесіп, біздің Атамекеніміздің шегінен асып қалықтай беретін болады. |
В заключение хотелось бы обосновать необходимость переводов государственного гимна Республики Казахстан на мировые языки.
Слов нет, музыкой нашего гимна можно гордиться, как впрочем, и его возвышенными словами.
Слава творцам, создавшим этот атрибут государственной символики! Но, если торжественная музыка этой песни проникает в души без всяких потуг, то этого не скажешь о словах её.
Их надо переводить с учётом того, чтобы наш гимн пелся и представителями других народов и этносов, от этого мы все (страна, народ) окажемся только в выигрыше, ибо наш имидж вознесётся высоко и, как крылатая песнь, разлетится далеко за пределы нашей Отчизны.
|