Сұлу қыз - Девушка-красавица
|
СҰЛУ ҚЫЗ Поляктың халық әні (қазақ және орыс тілдерінде) Әннің орыс тіліндегі сөзін жазған – Б.Қарашин |
ДЕВУШКА-КРАСАВИЦА Польская народная песня (на казахском и русском языках) слова песни на русском языке - Б.Карашина
|
|
«Сұлу қыз» - өткен ғасырдың ортасында қазақ және орыс тілдеріне аударылған поляк әні және содан бері ол Қазақстанда дәл осы қазақ тілінде нағыз қазақ әніне айналды.
Дегенмен, полякша, орысша және қазақша нұсқаларының арасында үлкен айырмашылық бар екенін атап айту қажет.
Қазақша нұсқасында ат жетектеп келе жатқан жігіт қызбен ибалы түрде танысады, оған Сіз дей отырып, есімі кім екенін сұрайды.
Ал қыз болса оны ғашық боп қалған жоқ па екен дейді. Яғни, барлығы қазақ халқының діліне тән нағыз әдептілік пен сыйластық шеңберінде өрбиді.
Ал енді поляк тіліндегі нұсқасында орманнан шыққан бозбала бутербродты онымен бөліспей жеп қойғаны үшін қызды шапалақпен тартып жіберем деп сес көрсетеді. Айтпақшы, ол қызды жай алақанымен емес, таяқпен шықпыртпақ болады.
Басқа бір, жұмсартылған (soft) нұсқасында мерген ол қызды төмпештемей, үйіне алып қашпақ болып айбат көрсетеді. Әрі қарай не болады – тек поляктардың құдайына ғана белгілі.
Бұл әннің орысша нұсқасына келсек, ол бізге аңшының бикешке қалай жармасқанын және өзін алдымен тамақтандыруды, ал содан кейін ғашық болуын өтінгені туралы айтады. Қыз бұған тіке қарсы жауап береді.
Ол жігітке нанның таусылғанын, ал ғашықтық керек болса – онда байқұс мергеннің қыз сүйгеннен кейін басы ауған жаққа безіп кететінін айтады.
Орысша нұсқасын оқи отырып, нан да, ішімдік те сатылатын аралас дүкендегі сатушының бейнесі елестейді.
Осыған ұқсас диалогты жиі естуге болады. Алайда ән түріндегі осы нұсқа халық арасында онша тарала қоймады.
Енді міне, сіздердің алдарыңызда қазіргі заманғы әдеби әлемде кеңінен танымал қазақ ақыны әрі аудармашысы Бекет Қарашиннің орындауындағы орысша мәтіннің жаңа сөздері, ол лексикалық жағынан да, ырғағы да қазақша аудармасымен бірдей деуге болады. Ән айтайық! Бәлкім, әрдайым айта берерміз?!
1. Таңертеңімен бір сұлу қыз суға келеді, суға келеді, суга келеді, Ат жетектеп бір жас жігіт еріп келеді, еріп келеді, еріп келеді
Қайырмасы:
Тоқтаңыз сұлу қыз су іздеген Танысқым келеді менің сізбен, Айтыңыз атыңыз кім болады, Танысып көрмегем бұрын қызбен?
2 Менің атым неге керек айтшы жас жігіт, айтшы жас жігіт, айтшы жас жігіт? Бір көргеннен қалдыңыз ба мені шын суйіп, мені шын суйіп, мені шын суйіп?
Қайырмасы:
Тоқтаңыз сұлу қыз су іздеген танысқым келеді менің сізбен, танысып көрмегем бұрын қызбен, ғашық ашылды бір көргеннен |
"Сұлу қыз" (Девушка-красавица) - польская песня, которая была переведена на казахский и русский языки в середине прошлого века и с тех пор в Казахстане она стала поистине народной именно на казахском языке. Однако, необходимо отметить, что между польским, русским и казахским вариантами имеется большая разница.
В казахской версии, с девушкой уважительно знакомится джигит, ведущий на привязи коня, обращаясь к ней на Вы, спрашивает, как ее зовут.
А она интересуется: случаем, не влюбился ли он в неё. То есть, все в рамках абсолютного приличия и уважения, которое характерно для ментальности казахского народа.
По другой, смягченной (soft) версии, стрелок грозится ее не отлупить, а украсть домой. Что дальше будет - только польскому богу известно.
Существовавший же русский вариант этой песни нам рассказывает, как охотник пристает к барышне и просит сначала накормить его, а потом полюбить. На что он получает резкий отпор.
Она ему отвечает, что хлеб кончился, а насчет полюбить - то она может так отлюбить - что у этого горе-стрелка потом башню снесет.
Читая русскую версию, представляется образ продавщицы из смешанного магазина, где продают и хлеб, и виноводочные изделия.
Подобный диалог там можно услышать практически всегда.
И вот перед вами новые слова русского текста, в исполнении Бекета Карашина, и лексически, и ритмически почти адекватного с казахским переводом. Споём? И, может быть, будем петь всегда?!
1 Как-то утром молодуха вышла за водой, вышла за водой, вышла за водой. А за нею увязался парень молодой, парень молодой, парень молодой
Припев:
Красивая дева, постой же, постой, хочу завязать я знакомство с тобой, мне подскажите вы имя своё, ведь я не встречался с красою такой.
2 А зачем вам моё имя, подскажи, джигит, подскажи, джигит, подскажи, джигит. Неужели вы успели сразу полюбить, честно полюбить, честно полюбить?
Припев:
Красивая дева, постой же, постой, хочу завязать я знакомство с тобой, с первого взгляда влюбился я в вас, ведь я не встречался с красою такой. |