Главная > Қазақша Сайра! > Қазақ ойындары -…

Қазақ ойындары - Казахские игры - Kazakh games

Қазақ халқы мәдениетінің аса маңызды элементтерінің бірі көптеген адамдардың өмірі мен тарихи тәжірибелерімен тиянақталған тарихи мұра іспеттес ұлттық ойындар болып табылады. Ұлттық ойындардың тәрбиелік мәні қазақ жазушылары І.Жансүгіров, М.Әуезов, С.Мұқанов және басқалардың еңбектерінде көрініс тапқан.

«Олар ойын кезінде ойлап тауып, жаттап алатын қызықты ойындарды, теңдеулер мен санамақтарды,-дейді І.Жансүгіров,-халық шығармашылығының алғашқы түрлерінің бірі деп санауға болады», «Балаларға арналған әдебиет баланың түсінігі мен ойлау қабілетіне сәйкес құрылуы керек. 

М.Әуезовтің айтуынша, қазақ халқының ұзақ ғасырлық тарихында көптеген қызықты, көңілді ойындар болды. Ойын тек қана көңіл көтеру әрекеті емес, балалардың сүйікті ермегі болып табылады. 

                                                                       * * *

Одним из важнейших элементов культуры казахского народа являются национальные игры, как историческое наследие, закрепленное вековым опытом и жизнью многих людей. Воспитательные возможности народных игр получили освещение и в трудах казахских писате­лей И.Жансугурова, М.Ауэзова, С.Муканова и других.

«Забавные игры, выражения и считалки, которые они придумывают и заучивают во время игр,—   говорил И.Жансугуров, — можно считать одним из первых видов народного творчества», «.литература для детей должна создаваться соответственно понятийным и умственным способно­стям ребенка».

По словам М.Ауэзова, за долгие века истории казахского народа существовало множество забав­ных, развлекательных игр. Игра не только увеселительное занятие, но и наслаждение для детей

Бәйге - Байга - Bayga

 

Бәйге – қазақтың ұлттық спорт ойыны, шабандоздардың ат жарысы. Бәйге қазақ халқының алқалы жиындарының (тойлардың, астардың, т.б.) ажырамас құрамдас бөлігіне айналған. Шабандоздар белгіленген жерге алғашқы болып жету үшін барлық күш-жігерін салып…

Айгөлек - Айголек - Aigolek

 

Айгөлек *** Айгөлек ойынын кыз-жігіттер екі топқа бөлініп, қаз-қатар тұрып, бір-бірінің қолынан ұстап тұрып ойнайды. Бір топтың ойын бастаушысы: «Айгөлек –ау, айгөлек, Айдың жүзі дөңгелек, Бізден сізге кім керек?», деп сұрайды. Екінші топтың ойын…

Ак сүйек - Ак суйек - Ak suyek

 

Ак сүйек *** Ак сүйекті қыз-бозбалалар жазғы айлы түнде ойнаған. Ойын бастаушы жылқының бақай сүйегін, ол болмаса қойдың жілігін, немесе жауырынын, жамбасын қолына алып, ойынға қатысушыларға көрсетіп, белгілеп алады да, ойыншыларды екі топқа бөліп,…

Алтыбақан -Алтыбакан -Altybakan

 

Алтыбақан *** Алтыбақан қазақ халқының қандай да болмасын той жиынының ажырамас бір бөлігі әрі жастардың кешкілікте бас қосып, ән салатын, әзіл-оспақ, көңіл көтеретін ойын-сауығы болған. Ата-аналар жастардың ойын-сауық түрлерінің барлығын бірдей…

Алтын қабақ - Алтын кабак - Altyn kabak

 

*** Қазақтың ұлттық ойыны Алтын қабақта садақпен атудың дәлділігі сынға түседі. Ойынның шығу тегі жігіттердің әскери дайындығымен байланысты болған, оның қажеттігі XVIII ғасырға дейін сақталған. Мұндай жарыс өткізілетін мерекелерде биік бағана,…

Асық - Асык - Asyk

 

Асық – Орта Азияда кең тараған балалар ойындарының бірі. Бұл ойынды екі немесе бірнеше бала топқа бөлініп ойнайды. Негізінен, асық ойынын жазды куні тақыр жерде ойнайды. Асықтарды ату үшін қолданылатын керекті құралдың ең негізгісі – сақа. Ойынның…

Көкпар - Кокпар - Kokpar

 

*** Көкпар – Орта Азия халықтарының ұлттық ат жарыс ойыны. Ойынның әуелгі атауы «көк бөрі» сөзінен шыққан деген пайымдаулар бар. Бұрындары мал баққан көшпелі халықтар малын қырып тастайтыны себебінен көк бөріні қас жауы есептеген. Сол себепті бөріні…

Теңге алу - Тенге алу - Tenge alu

 

*** Теңге алу – ежелден келе жатқан көне ұлттық ат ойыны. Көшпенді халықтың тыныс тіршілігінде ат құлағында ойнайтын шабандоздық тәжірибе өмірлік қажеттілік болған. Теңге алу сияқты ат жарысында епті және мықты шабандоз жігіттер өздерінің күштері мен…

Тоғыз құмалақ - Тогыз кумалак - Togyz kumalak

 

*** Орта Азия халықтарының ежелден келе жатқан ойындарының бірі Тоғыз құмалақ ойыны. Тоғыз құмалақ ойын тақтасында ойналатын – логикалық математикалық ой өрісті дамытуға бағытталған ойын. Ойын ежелгі моңгол халқы мен түркілер үшін қасиетті саналатын…

Тымақ ұру - Сбивание тымака - Knocking down tymak

 

*** Тымақ ұру – қазақтың ұлттық ойыны, оған ат үстінде отыра алатын кез келген жігіт қатыса алады. Ойын жазық кең алаңда ойналады. Ойын шартына сәйкес, жерге биіктігі салт аттының қолының деңгейінен аспайтын құрық қадалады. Оның басына тымақ, не…

Қазақша күрес - Казакша курес - Kzaksha kures

 

*** Күрестің ұлттық түрі»қазақ күресінің даму» тарихы қазақ халқының тамыры тереңнен тартылатын тарихымен тұтасып жатқан, куні бүгінге дейін Қазақстанда кең тараған спорт түрі. Жекпе – жек күрестің бұл түрі қазақ халқының тарихымен тығыз байланысты.…

Қыз қуу - Кыз куу - Kyz kuu

 

*** Ежелгі сақ тайпаларында кездесетін салтқа сай қызға үйленбес бұрын жігіт өзінің шабандоздығын және ат үстінде отыра алатындығын дәлелдеуі керек болған. Қалыптасқан салт бойынша жігіт атпен шауып бара жатқан қалындығын құып жетуі қажет. Үлкен жиын…